Սկսած կեղտոտ փաթեթավորումից, որը կլանում է Հարավարևելյան Ասիայի փոքր համայնքները մինչև թափոններ, որոնք կուտակվում են բույսերում ԱՄՆ-ից մինչև Ավստրալիա,

Աշխարհում օգտագործված պլաստիկն ընդունելու Չինաստանի արգելքը ցնցել է վերամշակման ջանքերը:

Աղբյուր՝ AFP

● Երբ վերամշակող բիզնեսները ձգվեցին դեպի Մալայզիա, նրանց հետ գնաց նաև սև տնտեսությունը

● Որոշ երկրներ Չինաստանի արգելքը վերաբերվում են որպես հնարավորություն և արագ են հարմարվել

 Սկսած կեղտոտ փաթեթավորումից, որը կլանում է Հարավարևելյան Ասիայի փոքր համայնքները մինչև թափոններ, որոնք կուտակվում են գործարաններում՝ ԱՄՆ-ից մինչև Ավստրալիա, աշխարհում օգտագործված պլաստիկն ընդունելու Չինաստանի արգելքը խառնաշփոթի է վերածել վերամշակման ջանքերը:

Երկար տարիներ Չինաստանը ամբողջ աշխարհից վերցնում էր պլաստիկի ջարդոնի մեծ մասը՝ վերամշակելով դրա մեծ մասը՝ դարձնելով ավելի որակյալ նյութ, որը կարող է օգտագործվել արտադրողների կողմից:

Սակայն 2018-ի սկզբին այն փակեց իր դռները գրեթե բոլոր արտասահմանյան պլաստիկ թափոնների, ինչպես նաև շատ այլ վերամշակվող նյութերի համար՝ փորձելով պաշտպանել իր շրջակա միջավայրը և օդի որակը, ինչը թույլ տվեց զարգացած երկրներին դժվարություններ գտնել իրենց թափոնները ուղարկելու համար:

«Դա նման էր երկրաշարժի», - ասաց Առնո Բրունեն՝ Բրյուսելում գտնվող The International Recycling Bureau արդյունաբերական խմբի գլխավոր տնօրենը:

«Չինաստանը վերամշակվող նյութերի ամենամեծ շուկան էր: Դա մեծ ցնցում ստեղծեց համաշխարհային շուկայում»։

Փոխարենը, պլաստիկը հսկայական քանակությամբ վերահասցեավորվեց Հարավարևելյան Ասիա, որտեղ տեղափոխվել են չինացի վերամշակողները:

Չինախոս մեծ փոքրամասնությամբ Մալայզիան գլխավոր ընտրությունն էր չինացի վերամշակողների համար, ովքեր ցանկանում էին տեղափոխվել, և պաշտոնական տվյալները ցույց տվեցին, որ պլաստիկի ներմուծումը եռապատկվել է 2016 թվականի մակարդակից մինչև 870,000 տոննա անցյալ տարի:

Ջենջարոմ փոքրիկ քաղաքում, որը մոտ է Կուալա Լումպուրին, մեծ քանակությամբ հայտնվեցին պլաստմասսա վերամշակող գործարաններ, որոնք շուրջօրյա արտանետում էին վնասակար գոլորշիներ:

Պլաստիկ թափոնների հսկայական կուտակումներ, որոնք թափվել են բաց տարածքում, կուտակվել են, երբ վերամշակողները պայքարում էին առօրյա ապրանքների, ինչպիսիք են սննդամթերքի և լվացքի միջոցների փաթեթավորման ներհոսքը Գերմանիայից, ԱՄՆ-ից և Բրազիլիայից:

Բնակիչները շուտով նկատեցին քաղաքի սուր գարշահոտությունը. այն հոտը, որը սովորական է պլաստիկի մշակման ժամանակ, սակայն բնապահպանները կարծում էին, որ գոլորշիների մի մասը գալիս է նաև պլաստիկ թափոնների այրումից, որոնք չափազանց ցածր որակի են վերամշակման համար:

«Մարդկանց վրա թունավոր գոլորշիներ էին հարձակվում՝ գիշերը արթնացնելով նրանց: Շատերը շատ էին հազում»,- պատմել է բնակիչ Պուա Լայ Պենգը:

«Ես չէի կարողանում քնել, չէի կարողանում հանգստանալ, միշտ հոգնած էի զգում», - ավելացրել է 47-ամյա տղամարդը:

Բնապահպան ՀԿ-ի ներկայացուցիչները ստուգում են լքված պլաստիկ թափոնների գործարանը Ջենջարոմում, Մալայզիայի Կուալա Լումպուրից դուրս: Լուսանկարը՝ AFP

Պուան և համայնքի այլ անդամներ սկսեցին հետաքննել և մինչև 2018 թվականի կեսերը հայտնաբերել էին մոտ 40 վերամշակող գործարաններ, որոնցից շատերը, թվում էր, գործում էին առանց համապատասխան թույլտվությունների:

Իշխանություններին ուղղված սկզբնական բողոքները ոչ մի տեղ չհասան, բայց նրանք շարունակեցին ճնշումը, և ի վերջո կառավարությունը քայլեր ձեռնարկեց: Իշխանությունները սկսեցին փակել Ջենջարոմում անօրինական գործարանները և հայտարարեցին պլաստմասսա ներմուծման թույլտվությունների համազգային ժամանակավոր սառեցման մասին։

Երեսուներեք գործարաններ փակվեցին, թեև ակտիվիստները կարծում էին, որ շատերը հանգիստ տեղափոխվել են երկրի այլուր: Բնակիչներն ասացին, որ օդի որակը բարելավվել է, սակայն մի քանի պլաստմասե աղբավայրեր են մնացել:

Ավստրալիայում, Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում պլաստիկ և այլ վերամշակվող նյութեր հավաքողներից շատերը մնացին այն ուղարկելու նոր վայրեր գտնելու համար:

Նրանք բախվեցին ավելի մեծ ծախսերի՝ այն վերամշակողների կողմից տանը մշակելու համար, և որոշ դեպքերում դիմում էին այն աղբավայր ուղարկելու համար, քանի որ ջարդոնն այդքան արագ կուտակվում էր:

«Տասներկու ամիս անց մենք դեռ զգում ենք հետևանքները, բայց դեռ չենք անցել լուծումներին», - ասաց Գարթ Լամբը՝ Ավստրալիայի Թափոնների կառավարման և ռեսուրսների վերականգնման ասոցիացիայի արդյունաբերական մարմնի նախագահ:

Ոմանք ավելի արագ են հարմարվել նոր միջավայրին, օրինակ՝ որոշ տեղական իշխանությունների կողմից կառավարվող որոշ կենտրոններ, որոնք հավաքում են վերամշակվող նյութեր Ադելաիդայում, Հարավային Ավստրալիա:

Նախկինում կենտրոնները Չինաստան էին ուղարկում գրեթե ամեն ինչ՝ պլաստիկից մինչև թուղթ և ապակի, բայց այժմ 80 տոկոսը մշակվում է տեղական ընկերությունների կողմից, իսկ մնացածի մեծ մասը առաքվում է Հնդկաստան:

Աղբը մաղվում և տեսակավորվում է Հյուսիսային Ադելաիդայի թափոնների կառավարման մարմնի վերամշակման վայրում՝ Էդինբուրգում, Ադելաիդա քաղաքի հյուսիսային արվարձանում: Լուսանկարը՝ AFP

Աղբը մաղվում և տեսակավորվում է Հյուսիսային Ադելաիդայի թափոնների կառավարման մարմնի վերամշակման վայրում՝ Էդինբուրգում, Ադելաիդա քաղաքի հյուսիսային արվարձանում: Լուսանկարը՝ AFP

Կիսվել՝

«Մենք արագ շարժվեցինք և նայեցինք դեպի ներքին շուկաներ», - ասաց Հյուսիսային Ադելաիդայի թափոնների կառավարման մարմնի գործադիր տնօրեն Ադամ Ֆոլքները:

«Մենք պարզել ենք, որ աջակցելով տեղական արտադրողներին՝ մենք կարողացել ենք վերադառնալ Չինաստանից առաջ արգելված գներին»:

Մայրցամաքային Չինաստանում պլաստիկ թափոնների ներմուծումը 2016 թվականին ամսական 600,000 տոննայից կրճատվել է մինչև 2018 թվականին ամսական մոտ 30,000, համաձայն Greenpeace-ի և բնապահպանական ՀԿ-ի Global Alliance for Incinerator Alternatives-ի վերջին զեկույցի մեջբերված տվյալների:

Ժամանակին վերամշակման աշխույժ կենտրոնները լքվեցին, քանի որ ընկերությունները տեղափոխվեցին Հարավարևելյան Ասիա:

Անցյալ տարի հարավային Սինգտան քաղաք կատարած այցի ժամանակ Չեն Լիվենը՝ China Zero Waste Alliance բնապահպանական ՀԿ-ի հիմնադիրը, հայտնաբերեց, որ վերամշակման արդյունաբերությունը անհետացել է:

«Պլաստիկ վերամշակողներն անհետացել էին. գործարանների դռներին սվաղված էին «վարձույթով» ցուցանակներ և նույնիսկ հավաքագրման ցուցանակներ, որոնք կոչ էին անում փորձառու վերամշակողներին տեղափոխվել Վիետնամ», - ասաց նա:

Հարավարևելյան Ասիայի երկրները, որոնք տուժել են Չինաստանի արգելքից, ինչպես նաև Մալայզիան, Թաիլանդը և Վիետնամը ծանր հարվածներ են ստացել, քայլեր են ձեռնարկել սահմանափակելու պլաստիկի ներկրումը, բայց թափոնները պարզապես վերաուղղվել են այլ երկրներ՝ առանց սահմանափակումների, ինչպիսիք են Ինդոնեզիան և Թուրքիա, ասվում է Greenpeace-ի զեկույցում։

Երբ երբևէ արտադրված պլաստմասսայից միայն ինը տոկոսը վերամշակված է, քարոզարշավի մասնակիցներն ասում են, որ պլաստիկ թափոնների ճգնաժամի միակ երկարաժամկետ լուծումն այն է, որ ընկերությունները քիչ արտադրեն, իսկ սպառողները՝ ավելի քիչ օգտագործեն:

Greenpeace-ի քարոզիչ Քեյթ Լինն ասաց. «Պլաստիկ աղտոտման միակ լուծումը ավելի քիչ պլաստիկ արտադրելն է»: